Bijen communiceren met elkaar door te 'dansen' (op en neer te vliegen). De verticale dans, de ronde dans of de waggeldans; alle hebben ze bepaalde betekenissen. De verschillende vormen van dans bevatten een boodschap aan het adres van andere bijen. Door te dansen maakt een bij aan de andere bijen bijvoorbeeld duidelijk waar een voedselbron zich bevindt en hoe groot de voedselbron is. De overeenkomst met de mens is dat ook mensen elkaar boodschappen kunnen overbrengen. Het verschil is, dat mensen dit ook met woorden doen.
In de voorbeeldtekst wordt de communicatie van bijen met die van mensen vergeleken. Net als de andere tekststructuren, kunnen we een vergelijking ook schematisch weergeven:
In het gemeenschappelijke vak staan overeenkomsten, in de andere vakken staan verschillen.
Het voordeel van een schema is dat je lange teksten in een eenvoudig plaatje weer kunt geven. Een schema is een soort samenvatting. Als je verschillen en overeenkomsten vervolgens uit je hoofd wilt leren, hoef je de hele tekst niet telkens opnieuw te lezen. Schematiseren is een studievaardigheid.
Belangrijke signaalwoorden bij de overeenkomst-verschil-structuur zijn: net als, overeenkomen, met elkaar gemeen hebben, onderscheid, afwijken, verschillen.
Vraag: welk schema vat onderstaande tekst het best samen?
Antwoord: schema
vat de tekst het best samen.
Schema A:
Schema B:
Schema C:
Schema D:
De tekst:
Voedselallergie en voedselintolerantie vergeleken
Het lijkt alsof voedselallergie en voedselintolerantie eenvoudige en duidelijk herkenbare aandoeningen zijn. Dat is in de praktijk niet zo. In beide gevallen krijg je klachten door voeding. Ook de behandeling komt sterk overeen: je moet een dieet volgen. Het kan dus lastig zijn om vast te stellen wat er precies aan de hand is: allergie of intolerantie. We vergelijken een aantal kenmerken.
Bij een voedselallergie ontstaan de klachten meestal snel na het eten van voedsel. Kleine hoeveelheden kunnen al (soms ernstige) klachten veroorzaken. Vaak zijn er allergische afweerstoffen in het bloed aantoonbaar, gericht tegen een bepaald voedingsmiddel.
Bij voedselintolerantie ontstaan de klachten over het algemeen pas enige tijd na het eten van voedsel. Je moet een flinke hoeveelheid voedsel nemen, voordat de klachten ontstaan. Er zijn geen allergische afweerstoffen aan te tonen in het bloed.
De verschillen tussen voedselallergie en voedselintolerantie helpen je vast te stellen van welke aandoening er sprake is.
Onthoud: een tekst of een alinea kan opgebouwd zijn via de overeenkomst-verschil-structuur. Schematiseren is ook bij deze structuur een belangrijke studievaardigheid.